مشابه‌یاب‌ها (ابزارهای تشخیص سرقت علمی)

التفاصيل: المجموعة: 7steps

براساس گزارش‌های ارئه شده میزان عدم رعایت امانت علمی یا همان سرقت علمی در بین آثار، چشمگیر است که این موضوع در پژوهشگران مبتدی بیشتر مشهود است. بخش زیادی از این موضوع عمدی نیست؛ یا پژوهشگر به مسئله استناد دادن آگاهی ندارد، یا استناد به منبعی را از یاد برده و از طرفی هم ابزاری برای مشخص شدن این امر در دست ندارد. در حال حاضر سامانه همانندجو در اختیار پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد قرار دارد. (راهنمای استفاده از سامانه همانندجو)

چه مواردی مصداق سرقت علمی است؟

گاهی سرقت علمی بسیار ساده و بدون هیچ قصدی اتفاق می‌افتد. بنابراین دانستن مصداق‌های سرقت علمی برای تمامی پژوهشگران، به ویژه کسانی که در ابتدای راه پژوهشگری هستند و با این مباحث آشنایی کمتری دارند ضروریست:

استفاده بیش از چهار واژه متوالی یک منبع بدون به کارگیری نشانه‌های نقل قول (یعنی علائم " " )
به کارگیری مطالب، ایده‌های دیگری و ارائه آن به عنوان کار خود.
اتخاذ عقیده، پیشنهاد یا حتی عبارتی خاص از فردی دیگر بدون ذکر منبع، با القای گمانی باطل به خواننده که عقیده اصلی از آن نگارنده است.
با تغییراتی ساختاری جزئی و افزودن یا حذف واژه‌هایی چند، که به تغییرات نمودی کار ارائه شده نسبت به کار اصلی می‌انجامد.
تغییر یا ترجمه متنی اصلی بدون ذکر منبع است. بدین مفهوم که ایده اصلی متن، با تغییراتی چند، بدون اشاره به منبع اولیه، به کار برده می‌شود.
عدم ذکر نام نویسنده‌ای که مطالب از او نقل و برگرفته شده است.
مواردی که نام منبع در آنان تنها برای بخشی از مطالب کپی‌برداری شده به کار گرفته شده است.
کاربرد مجدد بخش‌هایی با اهمیت و یکسان از کار خود نگارنده بدون ذکر کار اولیه است. بازسازی فریبنده.
سرقت علمی ترجمه به دو شکل: الف) بهره‌گیری و ترجمه بخشی از کار دیگران بدون ذکر نام منبع اصلی (ترجمه بخشی)؛ ب) استفاده از ترجمه‌ای پیشین با تغییری صوری در چند واژه بدون ذکر منبع و ثبت آن به نام خود.

منبع

ابزارهای تشخیص سرقت علمی یا مشابه‌یاب‌ها

در هر صورت سنجش میزان مشابهت در تولیدات علمی قبل از ارسال به ناشر دارای اهمیت زیادی است و از موارد ناخواسته جلوگیری می کند. ابزارهای مشابه یاب که در اصطلاح به آن‌ها ابزارهای سنجش سرقت علمی می‌گوییم از فناوری‌های پیشرفته موتورهای جستجو استفاده می‌کنند. به این صورت که متن کامل محتوای تولید شده را با متن کامل یا چکیده منابع دیگر اعم از مقاله، پایان نامه، کتاب و... (به میزان توانمندی ابزار بستگی دارد) مقایسه کرده و میزان مشابهت بین آنها را مطابق با الگوریتم‌های سرقت علمی تحلیل می‌کنند و در نهایت گزارشی از میزان مشابهت و مواردی که نیاز به ارجاع دارد را به کاربر اعلام می‌کند. ابزارهای سنجش سرقت علمی با توجه به میزان خدماتی که ارائه می‌دهند تقریبا گران قیمت هستند. در کنار این ابزارها برخی از سایت‌ها به صورت رایگان ابزارهایی را در اختیار کاربران قرار داده‌اند.

منشور و موازین اخلاق پژوهش